Η εικόνα του εαυτού μέσα από την ομαδική θεραπεία

wales by Aitch

Ο καθένας έχει σχηματίσει μια εικόνα για τον εαυτό του. 

Μέσα στην ομάδα (και κατ' επέκταση στις στενές μας επαφές) μαθαίνουμε ποια εικόνα έχουν οι άλλοι για εμάς.

Η συμπεριφορά μας προξενεί μια αντίδραση στους άλλους η οποία δίνεται πίσω ως ανατροφοδότηση. Κάθε σχεσιακή κατάσταση περιλαμβάνει κάποια ενέργεια που εναλλάσσεται ως επικοινωνία, λεκτική ή μη λεκτική.

Καθώς λοιπόν το μέλος ακούει στους άλλους μαθαίνει μέσα από αυτή τη διαδικασία να αυτοπαρατηρείται. Η θέση του παρατηρητή αποτελεί κομβικό στοιχείο για την προσωπική ωρίμανση. Σημαίνει μερικές φορές σε δεύτερο χρόνο, σε κατάσταση ψυχραιμίας, να αναπτύσσει την ικανότητα να παρατηρεί τον εαυτό του, χωρίς ούτε πάντα να τον καταδικάζει, αλλά ούτε και να τον δικαιολογεί, πάντα. Όταν το πετυχαίνει στον εαυτό του θα είναι σε θέση να σκεφτεί έτσι και για τον άλλον άνθρωπο.

Ακούμε πώς επηρεάζονται τα συναισθήματα των άλλων, τον αντίκτυπο της συμπεριφοράς μας. Ακούμε πώς η συμπεριφορά μας χτίζει τη γνώμη των άλλων γι' αυτό που είμαστε. Οι άλλοι μας εκτιμούν, μας αντιπαθούν, είμαστε αδιάφοροι, ελκυστικοί, απωθητικοί, ενίοτε ή συνεχώς; Ποια συμπεριφορά μας κάνει έτσι; Κι αυτό που οι άλλοι μας δείχνουν, μας δίνουν πίσω με λόγια και πράξεις, με κάποιο τρόπο επηρεάζει την ατομική αξία και την δυνατότητα που πιστεύουμε ότι έχουμε να αγαπηθούμε.

Κάθε άνθρωπος, είτε συνειδητά, είτε ασυναίσθητα, κάνει τις αυτοαξιολογήσεις του, μεταξύ άλλων, ανάλογα με τα ερεθίσματα που λαμβάνει από το περιβάλλον του (πώς οι άλλοι άνθρωποι του φέρονται) κατασκευάζει την εικόνα για τον εαυτό του. Η κατάσταση των σχέσεων μας λοιπόν επηρεάζει τον εαυτό μας. Κι επειδή, η φύση μας είναι εγωκεντρική (για λόγους επιβίωσης) μας διακρίνει, εκ των πραγμάτων, η μεροληψία. Χρειαζόμαστε τους άλλους ώστε να μετριάσουν τον εγωκεντρισμό μας και να φέρουν μεγαλύτερη προσωπική ισορροπία.

Ο εαυτός σαν ένα συγκοινωνούν δοχείο, το περιεχόμενο η συμπεριφορά μας. Σαν ένα υγρό ξεκινάει από εμάς περνάει στους άλλους και καταλήγει πάλι σε εμάς, με διαφορετική σύσταση.

Μέσα στην ομάδα, ως καθρέφτης, ο ένας με τον άλλο εκφράζει τον εαυτό του και τη γνώμη του για τους άλλους, την αλήθεια του. Συγχρόνως αναγνωρίζει την αξία της αλήθειας του άλλου μέλους. Υπολογίζει τον αντίκτυπο και συλλογίζεται τα συναισθήματα του άλλου μέλους. Η γλώσσα του "εγώ" βοηθά, καθώς περιγράφει τα αισθήματα και τις σκέψεις, αποφεύγοντας κατηγορίες και χαρακτηρισμούς. 

Είναι καλό να αναρωτηθεί κάποιος, αν η συμπεριφορά του εξυπηρετεί το συμφέρον του (δεν υπάρχει γνήσιο συμφέρον ατομικό, χωρίς να είναι παράλληλα διαπροσωπικό ή συλλογικό). Αν νομίζει ότι χρειάζεται να κάνει κάποια αλλαγή. Αν είναι διατεθειμένος να αναλάβει την ευθύνη για τη συμπεριφορά του και την αλλαγή της.

(Σκέψεις από την ομαδική θεραπεία με υπαρξιακή προσέγγιση)