10/8/2019
Η Ζωή στα δεκαεννιά της, ενώ ήταν φοιτήτρια στην γυμναστική ακαδημία και έχοντας υπάρξει πρωταθλήτρια στο μπάσκετ τη δεκαετία του 2000, διαγνώστηκε με ψύχωση το 2007. Σύμφωνα και με τους δυο ψυχιάτρους που την παρακολουθούσαν πληρούσε τα κριτήρια κατά DSM, κάποιας ψυχωσικής διαταραχής μέσα στο φάσμα της σχιζοφρένειας. Ακολούθησαν δέκα χρόνια φαρμακευτικής αγωγής και σχεδόν άλλα τόσο ψυχοθεραπείας.
Η έκβαση ήταν πολύ καλή κι έτσι από το Μάρτιο του 2017 με την καθοδήγηση του τελευταίου ψυχιάτρου της δεν χρήζει φαρμακευτικής αγωγής και επί του παρόντος, θεωρείται θεραπευμένη.
Η έκβαση ήταν πολύ καλή κι έτσι από το Μάρτιο του 2017 με την καθοδήγηση του τελευταίου ψυχιάτρου της δεν χρήζει φαρμακευτικής αγωγής και επί του παρόντος, θεωρείται θεραπευμένη.
Εμείς συνεχίζουμε με αραιές συνεδρίες συντήρησης.
Ο σκοπός που παρουσιάζουμε αυτή τη συνέντευξη είναι να αφαιρέσει λίγο από το στίγμα που φέρει η συγκεκριμένη κατηγορία ψυχικών διαταραχών, παρά να δημιουργήσουμε την ουτοπία, ότι όλα και πάντα, με σκληρή δουλειά ή αγάπη επιτυγχάνονται.
Η Ζωή κι εγώ συμφωνούμε ότι η συνέντευξη ενδέχεται να λειτουργήσει ενθαρρυντικά για όσους υποφέρουν από κάποια μορφή ψύχωσης.
Μέρη της συνέντευξης έχουν περιγραφεί συνοπτικά για το Doctoranytime.
Μέρη της συνέντευξης έχουν περιγραφεί συνοπτικά για το Doctoranytime.
Η συνέντευξη περιλαμβάνει τρία μέρη και δημοσιεύεται ολόκληρη εδώ. Στο πρώτο περιγράφεται η έναρξη και η εξέλιξη της ασθένειας αλλά και εκ νέου "ανασύσταση" του "εγώ".
Στο δεύτερο, μερικοί παραπάνω λόγοι που η Ζωή πιστεύει ότι οφείλει την επιτυχία της και στο τρίτο και τελευταίο οι σκέψεις που ανταλλάσσουμε οι δυο μας γύρω από την προσωπική μας σχέση.
Μέρος 3ο - Η σχέση μας
Ζ: Ήθελα να σε ρωτήσω κι εγώ κάποια πράγματα για τη σχέση μας. Αρχικά να μου πεις, γιατί ενώ ήταν πολύ δύσκολα δεν τα παράτησες;
Τ: Είχα πολλούς λόγους για να μην το κάνω.
Κατά αρχάς, αναγνώριζες το πρόβλημα, συνεργαζόσουν με τον γιατρό και έπαιρνες αγωγή. Ήσουν πρόθυμη να συνεργαστείς μαζί μου, δεν ήμουν ακάλυπτη. Μου έχουν έρθει περιπτώσεις που αυτό δεν μπορούσε να συμβεί, όπως όταν ο άλλος εκφράζει επιθετικότητα, παίρνει μεν φάρμακα, αλλά βλέπει μόνο τις ευθύνες των άλλων για την κατάστασή του και αρνείται να δει την ευθύνη για την δική του πορεία στο παρόν. Εγώ τι να κάνω εκεί;
Από τη στιγμή που ο άλλος είναι συνεργάσιμος, τον κατανοώ, με κατανοεί, η ταμπέλα με την οποία έχει διαγνωστεί έχει μικρότερο ενδιαφέρον. Εξάλλου, έχω δυσκολευτεί περισσότερο με ανθρώπους που δεν είχαν διαγνωστεί επίσημα με κάποια ψυχική διαταραχή.
Επίσης, η προσέγγιση που ακολουθώ με όλους τους πελάτες είναι να βασιστώ στη σχέση που μπορούμε να αποκτήσουμε. Τη δική μας την αισθάνθηκα καλή, με εμπιστοσύνη, συνέπεια, εκτίμηση.
Η σχέση γίνεται ένα άλογο, το καβαλάμε και πάμε σε ό,τι μέρος θέλεις.
Υπάρχουν πελάτες με πιο ελαφριά θέματα (με την ιατρική έννοια) με τους οποίους δεν καταφέραμε να κάνουμε σχέση, ίσως ο άλλος δεν μου έδωσε την ευκαιρία ή δεν ήταν έτοιμος ή εγώ απέτυχα να τον προσεγγίσω. Αυτό έχει μεγαλύτερη δυσκολία για εμένα.
Σταδιακά, εμείς εδραιώσαμε μια καλή σχέση. Στη πορεία βρεθήκαμε μπροστά σε δυσκολίες, άμυνες που στο δικό σου χρόνο ξεπεράστηκαν.
Ζ: Τι σε δυσκόλεψε περισσότερο;
Τ: Μια αντικειμενική δυσκολία που αντιμετώπισα και το αναφέραμε στο β' μέρος της συνέντευξης, όπου εξηγείς από τη δική σου μεριά, πως το βίωσες, ήταν ότι δεν ήμουν σίγουρη κατά πόσο συνέβαλα να προκληθεί μια κρίση, δεν ήξερα που είναι το όριό σου. Κι επειδή ούτε εσύ το γνώριζες πάντα, εκεί μπερδευόμουν.
Όμως η πραγματικότητα έρχεται από μόνη της και σου βάζει κάποια όρια, σε βοηθάει, υπάρχει κάποιος μπούσουλας, πχ πέντε πράγματα συγχρόνως δεν μπορεί να θέλεις να τα κουμαντάρεις και να τα κάνεις όλα καλά ή αν δεν εξασφαλίσεις ένα βαθμό ψυχραιμίας και ξεκούρασης δεν μπορείς να παίρνεις αποφάσεις.
Ή όταν κάποιος 'φεύγει' πολύ στους άυλους δρόμους του μυαλού πρέπει να τον επαναφέρω στο παρόν, σε συντονισμό με τη πραγματικότητα.
Ακόμα, κάποιες φορές με δυσκόλεψε το έντονο ταμπεραμέντο σου ή η εκρηκτικότητα του χαρακτήρα σου, πώς να τη διαχειριστώ. Δεν ήθελα να φοβάμαι να μιλήσω ώστε να γίνω παραπάνω επιεικής μαζί σου, αλλά ούτε και επικριτική.
Αλλά αυτό έχει να κάνει με μένα, το αντιμετωπίζω και με άλλους πελάτες. Μια ανησυχία, πώς μπορώ να συνταιριάξω εμένα, να είμαι αληθινή, αλλά και να μπορέσω να προσφέρω την βοήθεια που ο άλλος είναι έτοιμος να δεχτεί.
Και βέβαια βρέθηκα κι εγώ με θέματα αντιμεταβίβασης (ψυχολογικό φαινόμενο που ονοματίζεται αρχικά από την ψυχανάλυση, όμως κι άλλες προσεγγίσεις το αποδέχονται, αν και με διαφορετική ονομασία). Δηλαδή, ένα ερέθισμα από τον πελάτη να ενεργοποιεί μέσα μου πράγματα από το παρελθόν μου, από σημαντικές σχέσεις, το οποίο με μπλοκάρει απέναντί του.
Ζ: Και καλείσαι να το ελέγξεις.
Τ: Ναι, γι' αυτό και κάθε επαγγελματίας της ψυχικής υγείας πρέπει να έχει επεξεργαστεί τα δικά του θέματα στην προσωπική του θεραπεία, χωρίς αυτό να αποτελεί εγγύηση ότι δεν θα ξαναβγεί κάτι.
Ζ: Πότε κατάλαβες ή αν κατάλαβες ότι υπάρχει ελπίδα πλήρους θεραπείας;
Τ: Α! δεν είχα βάλει στο μυαλό μου τέτοιο project.
Z: Δεν έβαλες στόχο την θεραπεία;
Τ: Την θεραπεία με την έννοια να σταματήσεις τα φάρμακα, όχι δεν σκέφτηκα κάτι τέτοιο. Εμένα με ένοιαζε και στο είχα πει, να είσαι λειτουργική, να περνάς καλά στην καθημερινότητά σου, να μην σε τρελαίνει το μυαλό, να μπορείς να δουλεύεις, να έχεις κάποιες σχέσεις και να είναι καλές.
Ζ: Και μένα ο στόχος στην αρχή ήταν αυτός, να υπάρχω και να λειτουργώ. Μετά όμως ανέβηκε.
Τ: Ναι, αυτό βγήκε στη πορεία. Ήσουν τυχερή και έκανες τον εαυτό σου τυχερό. Χαίρομαι, είτε γιατί σε βοήθησε το DNA σου, είτε οι συντονισμένες προσπάθειες, αν και πιστεύω ότι ήταν καθοριστική η νοητική εργασία που έκανες.
Για παράδειγμα, αν δεν άλλαζες τις έννοιες που η θρησκεία εξηγεί με απόλυτες θέσεις ζωής, αν δεν το έβλεπες αλλιώς, μπορεί και να σε "χαντάκωνε ο Θεός".
Ζ: Μπορεί και να ήμουν φυτό.
Τ: Εσύ τι θα ήθελες να σχολιάσεις, όσον αφορά τη δουλειά μας;
Ζ: Αρχικά να πω ότι η ψυχοθεραπεία με καλλιέργησε ως άνθρωπο. Αν και μπορεί κάποιος να έχει μόρφωση, η καλλιέργεια είναι κάτι διαφορετικό. Σημαίνει να σέβομαι περισσότερο τον άλλο στη σχέση, να υπάρχω όχι μόνο εγώ, αλλά και ο άλλος. Δεν εννοώ εδώ να υπάρχει αγάπη, να υπάρχει ο άλλος ρεαλιστικά, τα στοιχεία του, οι απόψεις του, οι αντιδράσεις του μέσα στη σχέση. Να με πάρω λίγο πίσω και να έχω τον άλλον μαζί σε αυτή την οπτική.
Τ: Να ακούς και τον άλλο, να είναι παρουσία στη ζωή σου, να τον υπολογίζεις περισσότερο.
Ζ: Ναι, έμαθα πολλά πράγματα που δεν ήξερα. Έπαιρνα ερεθίσματα και μετά τα έψαχνα μόνη μου. Έκανα λογικούς συλλογισμούς για τον άνθρωπο, τη ζωή, τις σχέσεις, τη κοινωνία. Διάβασα επίσης, διάφορα βιβλία μεταξύ άλλων και ψυχολογίας.
Πέρα από αυτά, εσύ χειρίστηκες πολύ καλά εμένα. Γι' αυτό σε ρώτησα προηγουμένως τι σε δυσκόλεψε. Εγώ δεν αντιλήφθηκα στη διάρκεια της ψυχοθεραπείας ότι δυσκολευόσουν με τα όριά μου, αντίθετα θα έλεγα ότι ως θεραπεύτρια κράτησες πολύ καλά τις ισορροπίες στη σχέση θεραπευτή - θεραπευόμενου και σταδιακά αυτό διευρύνθηκε. Γιατί έχεις αλλάξει κι εσύ μέσα σε όλα αυτά τα χρόνια, όχι μόνο εγώ.
Τ: Ναι, το νιώθω.
Ζ: Στην αρχή είχες πιο επαγγελματικό ρόλο με στοιχεία φροντίδας βέβαια, στο χρόνο, στα πάντα ήσουν προσεκτική, υπήρξε αξιοπιστία. Θυμάμαι καλά στην πρώτη συνεδρία, μου είπες: "Αν θέλεις να συνεργαστούμε υπάρχουν κάποιοι όροι" και μου έδωσες μια κόλλα χαρτί με τους κανόνες συνεργασίας. Εγώ ήμουν σε άλλο κόσμο και είπα μέσα μου, τι είναι αυτό τώρα που μου δίνει η γυναίκα; Εγώ ήμουν σε παραλήρημα κι εσύ ... (γέλια).
Τ: Κι εγώ το χαβά μου!
Ζ: Κι όμως εγώ έκατσα μετά και το διάβασα με προσοχή. Η αίσθηση που μου δημιουργήθηκε τότε ήταν ότι υπήρχε αξιοπρέπεια και σεβασμός: "Δες τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματά σου". Ένας που γελοιοποιεί τον ασθενή δεν του φέρεται έτσι. Σου προσδίδω αξιοπρέπεια, είσαι άρρωστη, αυτή τη στιγμή δυσλειτουργική, αλλά είσαι άνθρωπος.
Επίσης, μεγάλο κατόρθωμα στη θεραπεία ήταν να μην σε θεοποιήσω και αυτό με κράτησε στο ρεαλισμό της ζωής. Από την στιγμή που δεν θεοποιώ την Τέτα που με θεραπεύει, δεν χρειάζεται να το κάνω με κανένα, άρα να μην εξαρτώμαι από κανένα.
Τ: Πώς έγινε και το απέφυγες, επειδή το είχαμε συζητήσει;
Ζ: Νομίζω το απέφυγα γιατί ήμουν ψυλλιασμένη. Είχα, πρώτα απ' όλα, καταλάβει ότι είχα προδοθεί από την θεοποίηση.
Το δεύτερο και το σημαντικότερο, εσύ για τον εαυτό σου, μου έδινες να καταλάβω ότι "Έχω κι εγώ πράγματα δύσκολα μέσα μου κι εντάξει είμαι άνθρωπος και μην με εξιδανικεύεις, γιατί ούτε το θέλω, ούτε το αξίζω".
Αλλά ξέρεις, τρεις άνθρωποι που το έκανα στο παρελθόν και συνδέθηκα στενά, μου έδειχναν ότι γούσταραν τη θεοποίηση (η σχέση είναι πάντα διπλής κατεύθυνσης). Δεν έδειχναν τις αδυναμίες τους. Τσιμπήσαμε όλοι, εγώ ήθελα κάποιον να θεοποιήσω, εκείνοι το αποζητούσαν για τους δικούς τους λόγους.
Η θεραπεία μαζί σου μου έδειξε ότι είσαι ατελής, αμαρτωλή (γέλια), ανθρώπινη, αν και θεραπεύτρια. Ένας άνθρωπος είναι δίπλα μου, όχι μπροστά μου, μπορεί να ξέρει περισσότερα πράγματα λόγω εμπειρίας ή κατάρτισης, μάθε από αυτά, αλλά παράλληλα δες ότι μπορεί να κάνει λάθη, να έχει τους δικούς του φόβους.
Από τη στιγμή που έβλεπα ότι εσύ κάνεις λάθη, κάνουν και οι άλλοι, άρα η σχέση ήταν καλή.
Χρειαζόμουν κάποιον μέντορα να με προχωράει.
Τ: Ήσουν πολύ καλή στις γνωστικές ικανότητες, σκέψη, ικανότητα για αποφάσεις, κρίση, είναι τα δυνατά σου σημεία.
Ζ: Το είχα από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου.
Τ: Εννοείται, αυτό δεν βγαίνει ξαφνικά, όμως το καλλιεργείς, έτσι;
Ζ: Βέβαια, όταν όμως είχαν μπει στοιχεία άρρωστα, αυτό κάπως χάθηκε ή παραμερίστηκε, οπότε μετά, με τη θεραπεία ξανά αναπτύχθηκε σε μεγαλύτερο βαθμό, στα πλαίσια της καλλιέργειας που έλεγα.
Τ: Κι ενώ η διάσχιση είναι κυρίως ένα πρόβλημα της σκέψης, ουσιαστικά εσύ είχες δυνατή ικανότητα σκέψης.
Ζ: Αυτό είναι το παράδοξο. Εκεί που είναι το δυνατό σου σημείο, εκεί αρρωσταίνεις. Πολύ δύσκολο να διαχειριστείς πού είναι η αρρώστια, πού η λογική, ήταν κι αυτό που με δυσκόλεψε πολύ, να εντοπίζω την ασθένεια στις σκέψεις μου.
Τ: Πώς βλέπεις σήμερα τον εαυτό σου, καθώς κάναμε όλη αυτή τη διαδρομή; Τι αίσθημα δημιουργείται μέσα σου τώρα, για την Ζωή του τότε;
Ζ: Βλέπω έναν άνθρωπο που δούλεψε πάρα πολύ σκληρά, με επιμονή και με υπομονή θα έλεγα, αν και δε διακρίνομαι γι' αυτό.
Προσπαθώ να φανταστώ τη δεκαετία και βλέπω έναν άνθρωπο που ήθελε βοήθεια και μετά θα τα κατάφερνε μόνος του. Πολύ νοητική εργασία να επαναρυθμίσω την κρίση μου. Νιώθω επίσης, πολύ ευγνώμων προς τη ζωή που πέρασα όλο αυτό, όσο οξύμωρο και να ακούγεται. Γιατί μου έδωσε τη δυνατότητα να αποδείξω τι έχω μέσα μου, ποια είμαι.
Σίγουρα αισθάνομαι περήφανη για τη νίκη μου. Αυτοεκτίμηση και αυτοσεβασμό. Εξάλλου, αναγνωρίζω μια αιτία για όλα τα δύσκολα κομμάτια μου, το αίσθημα κενού της προσωπικής αξίας. Μάλιστα, η κατάθλιψη μου προερχόταν από την αναξιότητα που αισθανόμουν από μικρό παιδί. Και οι φωνές ακόμα (η πιο σκληρή πλευρά της διαδρομής) ήταν ένα "κατηγορώ".
Τ: Θεωρείς ότι αποτελεί "κλειδί" να αντιλαμβάνεται κάποιος την αξία του;
Ζ: Να το αντιληφθεί μέσα του και να το βιώσει. Είναι πολύ μεγάλη συζήτηση. Αυτό γίνεται με τα χρόνια. Αν κάποιος το δει νωρίς και το δουλέψει, κατανοήσει δηλαδή, ότι έχει αξία ως συνεργάτης, φίλη, σύντροφος κοκ. Και έτσι, αν πρώτα έχει αναγνωρίσει τη δική του αξία, θα αναγνωρίσει και την αξία των άλλων ανθρώπων. Τη στιγμή που έχει καλύτερη σχέση με τον εαυτό του θα χτίζει και καλύτερες σχέσεις μέσα στην οικογένεια, στη δουλειά, στη κοινωνία.
Εγώ ήμουν ένα παράδειγμα υπερβολικής αυτοπεποίθησης, ως αθλήτρια και ως πρωταθλήτρια, τόσα χρόνια. Μετά αντιλήφθηκα ότι ήταν μια άμυνα που στην πραγματικότητα κάλυπτε τη χαμηλή μου αυτοεκτίμηση.
Τώρα ξέρω σε κάποια πράγματα τα πάω πολύ καλά, ενώ σε άλλα όχι και δεν χρειάζεται να τρελαίνομαι γι' αυτό. Δεν μου ήταν εύκολο πάντα, να αντιλαμβάνομαι την απλή αλήθεια, ότι ο άνθρωπος δεν μπορεί να είναι σε όλα καλός!
Και σ' αυτό ρόλο να το κατανοήσω έπαιξε μόνο η ψυχοθεραπεία, ούτε τα φάρμακα, ούτε τίποτε άλλο.
Τ: Ναι, γιατί βασικό εργαλείο στη ψυχοθεραπεία είναι να γνωρίζεις και να εκτιμάς τον εαυτό σου.
Ζ: Βλέπω τον εαυτό μου ως "αθλήτρια", με σεβασμό, με εκτίμηση, με αγάπη πια. Με αγαπώ, όπως αγαπώ και τον άλλο. Ήταν η μεγαλύτερη νίκη, αξία και αγάπη.
Όμως θα ήθελα να ακούσω εσένα περισσότερο. Εγώ έχω εκφραστεί αρκετά.
Τ: Με εξιτάρει όλο αυτό που ζήσαμε. Μου φαίνεται λίγο απίστευτο μερικές φορές, σαν ένα αυτά τα ωραία θαύματα, όπως όταν ανθίζει ένα λουλούδι είναι ένα θαύμα, αν και δεν είναι ... με καταλαβαίνεις τι θέλω να πω;
Οπότε το βλέπω σαν να άνθισε ένα λουλούδι, σαν να μεγάλωσε ένα δέντρο, εκεί που ήταν μαραμένο, κατσιασμένο..
Είναι πολύ ωραίο συναίσθημα να σε βλέπω να έχεις γίνει ένας υγιής οργανισμός, πλήρως λειτουργικός και μάλιστα κατά τη γνώμη μου, ξεπερνάς και το μέσο όρο, πια. Προσωπικά εμένα, σε κάποιους τομείς με έχεις προσπεράσει. Όχι σε όλους, μην καβαλήσεις την καλαμιά! (γέλια)
Αλλά είναι ωραίο να θαυμάζω ανθρώπους που αναπτύσσονται.
Ζ: Σου δίνει δύναμη αυτή η μεγάλη επιτυχία με εμάς;
Τ: Μου δίνει και δύναμη και αυτοπεποίθηση. Επίσης, μου τονίζει ότι έχω κίνητρα να συνεχίζω στο δρόμο αυτό και να μην τα παρατάω. Είναι ωραίο να βρίσκεις που είσαι καλός, που αποδίδεις και πως μέσα από αυτό γνωρίζεις τον άνθρωπο, τον εαυτό σου και τον άλλο, αυτό δεν σταματάει ποτέ, βέβαια. Αισθάνομαι ότι έχω πολλά να μάθω ακόμα.
Ζ: Πιστεύω στο τομέα σου δεν είναι καλός αυτός που αισθάνεται πλήρης.
Τ: Ξέρεις αυτό θα πω τώρα και θα κλείσω, οι περιστάσεις και οι καταστάσεις μας διαμορφώνουν.
Ζ: Ναι, όταν τους το επιτρέπουμε.
Τ: Ναι, αλλά θες δε θες, θα έχουν κάποια επιρροή επάνω σου, είτε θετική είτε αρνητική. Ένα ομαλό περιβάλλον ενδέχεται, εκτός των θετικών αποτελεσμάτων, να έχει και αρνητικά, όπως ας πούμε, να προκαλέσει ίσως δυσκολία να συναισθάνεται κάποιος τον άλλον που έχει ζήσει δύσκολα.
Αλλά και ένα δυσλειτουργικό περιβάλλον, το οποίο εκτός από αρνητικές επιδράσεις, μπορεί να δώσει κίνητρο για πολύ θετική δουλειά, ανάπτυξη.
Δηλαδή, αυτή η δουλειά που έχεις κάνει εσύ, ίσως να μην την έκανες, να μην ήσουν ο ίδιος άνθρωπος, αν δεν ερχόταν ο αρνητικός παράγοντας της ασθένειας.
Ζ: Ναι, το καταλαβαίνω, γι' αυτό και αισθάνομαι ευγνώμων.
Αναλόγως πώς θα δεις τα ερεθίσματα μέσα σου και πώς θα το αλλάξεις προς το θετικό, μπορείς να έχεις πολύ ωραία αποτελέσματα.
Τ: Σε ευχαριστώ για τη συμμετοχή σου σε αυτή την πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση.
Ζ: Κι εγώ σε ευχαριστώ.
