ΟΜΑΔΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η ομαδική θεραπεία είναι εξίσου αποτελεσματική όσο και η ατομική, αν και με διαφορετικό τρόπο.

Θα παρομοιάζαμε την ομάδα σαν ένα πειραματικό εργαστήριο, όπου επεξεργαζόμαστε τα θέματα που αντιμετωπίζουμε στη ζωή μας, είτε με τον εαυτό μας είτε με τους σημαντικούς ανθρώπους στη ζωή μας. Το κύριο εργαλείο γι’ αυτό, θα αποτελέσει η σχέση του ενός με τον άλλο, όπως θα διαμορφωθεί μέσα στο θεραπευτικό πλαίσιο.

Από την άλλη περιλαμβάνεται ψυχοεκπαίδευση, η οποία συμπληρώνεται από βιωματική πρακτική.

Οτιδήποτε λέγεται από οποιοδήποτε, μένει αποκλειστικά στο χώρο της ομάδας. Η εχεμύθεια κι η εμπιστοσύνη αποτελούν βασικές προϋποθέσεις συμμετοχής. Όλοι είμαστε υπεύθυνοι για την δημιουργία κλίματος ασφάλειας.

Αναμένεται συμμετοχή από όλα τα μέλη, ενώ η θέληση και η ικανότητα του καθενός να μοιράζεται προσωπικά συναισθήματα και σκέψεις τόσο για τον εαυτό του όσο και για τ’ άλλα μέλη, έχουν καταγραφεί ως ένα από τα ουσιαστικότερα προτερήματα της ομαδικής θεραπείας.

Ακολούθως, προσφέρονται ευκαιρίες για ανάπτυξη δεξιοτήτων επικοινωνίας, έκφραση θετικών και αρνητικών συναισθημάτων, συνειδητοποίηση συμπεριφορών που απωθούν τους άλλους ανθρώπους, πως να γίνουμε καλοί ακροατές, να προσφέρουμε υποστήριξη, να διαχειριζόμαστε τις διαφωνίες μας.

Ο καθένας δεσμεύεται να λειτουργεί σε κλίμα αμοιβαίου σεβασμού και νοιαξίματος για τους άλλους.

Έτσι, ενθαρρυνόμαστε να εκφραζόμαστε με ειλικρίνεια και αυθορμητισμό αποφεύγοντας τις κατηγορίες, την κριτική και τις συμβουλές. Προσφέρουμε αποδοχή στον άλλο χωρίς επίκριση, ανεξάρτητα από το παρελθόν του. 

Προτιμάμε να λέμε τι βλέπουμε και τι μας κάνει να αισθανόμαστε μ’ αυτά που λέει ο άλλος. Βοηθάμε τον συνομιλητή επίσης, να κατανοήσει καλύτερα ο ίδιος, τι είναι αυτό που πιστεύει και πως αισθάνεται για το πρόβλημά του. Εναλλακτικά μπορούμε να δώσουμε προτάσεις για ανακούφιση.

Προθυμία για αποδοχή του γεγονότος, ό,τι σ' ένα βαθμό, ίσως είναι αναγκαίες κάποιες προσωπικές αλλαγές.

Τέλος, είναι απαραίτητο να δεσμευόμαστε με συνέπεια, τόσο στην εβδομαδιαία συμμετοχή μας, όσο και στην ώρα προσέλευσης των συνεδριών μας.

ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΣΩΜΑΤΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ / ΨΥΧΟΣΩΜΑΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ

by F. Halda

Στη διαταραχή σωματοποιητικού συμπτώματος περιλαμβάνονται σωματικά συμπτώματα, ελλείψει όμως οργανικής βλάβης. Αν και η ενόχληση είναι υποκειμενική, δεν σημαίνει ότι είναι προσποιητή, αφού το άτομο την αισθάνεται πραγματικά. 

Υποφέρει από ένα ή περισσότερα χρόνια σωματικά συμπτώματα, φορές με κυρίαρχο πόνο, σε διάφορα σημεία του σώματος, όπως γαστρεντερικά προβλήματα, σεξουαλικά συμπτώματα, ψευδονευρολογικά συμπτώματα (μιμούνται νευρολογικές διαταραχές), χωρίς ιατρική εξήγηση. 

Δυσλειτουργεί στη καθημερινότητά του, εξαιτίας των αρνητικών σκέψεων, συναισθημάτων και συμπεριφορών στα οποία αναλώνει σημαντικό χρόνο και ενέργεια. Συνοδά συμπτώματα, το άγχος και η κατάθλιψη.

Στη διαταραχή μετατροπής ή διαταραχή λειτουργικών νευρολογικών συμπτωμάτων υπάρχει φαινομενική απώλεια ή βλάβη μιας κινητικής ή αισθητηριακής λειτουργίας, όπως επιληψία, παράλυση, τύφλωση, κώφωση κοκ. χωρίς όμως την ύπαρξη νευρολογικού προβλήματος.

Στην διαταραχή άγχους ασθένειας (υποχονδρίαση), ο πάσχων υποφέρει από έντονο και επίμονο φόβο, μιας απειλητικής για τη ζωή του, αρρώστιας. Ασχολείται συνεχώς με τις σωματικές του ενδείξεις και λειτουργίες και τις παρερμηνεύει. 

Ακόμα κι αν ο γιατρός τον διαβεβαιώνει ότι δεν υπάρχει οργανικό πρόβλημα, αδυνατεί να πειστεί. 

Υπάρχει ο τύπος ασθενούς που πολύ συχνά αναζητά ιατρική φροντίδα κι αυτός που σπάνια το κάνει, εξαιτίας του φόβου του.

Στις επίπλαστες διαταραχές υπάρχει η προσποίηση ασθένειας, οργανικής ή ψυχολογικής, με σκοπό κάποιο κέρδος για το άτομο, υλικό (οικονομικό όφελος) ή ψυχολογικό (αποφυγή ευθυνών, κάλυψη άλλων αναγκών κτλ.)

Ψυχολογικοί παράγοντες που επιδρούν σε άλλες ιατρικές καταστάσεις*. Το άτομο αρχικώς πάσχει από ένα ιατρικό σύμπτωμα ή κατάσταση (άσθμα, διαβήτης, καρκίνος, λειτουργικά σύνδρομα, ιδιοπαθή ιατρικά συμπτώματα), που επιδεινώνεται από ψυχολογικούς παράγοντες όπως, ψυχολογική αγωνία, προβληματικά πρότυπα ενδοπροσωπικής ή διαπροσωπικής αλληλεπίδρασης ή συμπεριφορικούς παράγοντες, δυσπροσαρμοστικές συμπεριφορές υγείας όπως, άρνηση του ιατρικού προβλήματος ή ελλιπής συμμόρφωση με τις ιατρικές οδηγίες. 

Η δυσμενής επίδραση μπορεί να είναι από ήπια έως πολύ σοβαρή, δυνητικά απειλητική για τη υγεία ή τη ζωή του πάσχοντος.

*Σημείωση: πέραν του DSM, στην ιατρική αναφέρονται και ως ψυχοσωματικές διαταραχές. Αντίθετα με τις υπόλοιπες διαταραχές σωματοποιητικού συμπτώματος, όπου δεν υπάρχει οργανικό πρόβλημα, εδώ υφίσταται.

Ήδη, ο τομέας της ψυχονευροανοσολογίας εξετάζει την αλληλοσυσχέτιση σωματικών και συναισθηματικών παραγόντων. Πως δηλαδή, το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (ΚΝΣ), το Αυτόνομο Νευρικό Σύστημα (ΑΝΣ), το ενδοκρινικό, το ανοσοποιητικό σύστημα, καθώς και η ψυχολογία του ατόμου - ο τρόπος που σκέφτεται, αισθάνεται και συμπεριφέρεται κάτω από ψυχοπιεστικές καταστάσεις- αλληλοεπηρεάζονται. 

Όλο και περισσότερα ερευνητικά δεδομένα, δείχνουν ότι πλήθος οργανικών ασθενειών έχουν ψυχολογική αιτιολογία ή επιρροή.

Όταν η πλευρά του ΑΝΣ, το συμπαθητικό σύστημα, συνέχεια υπερλειτουργεί, (υπεύθυνο για την ενεργοποίηση του οργανισμού) ενώ η άλλη πλευρά του, το παρασυμπαθητικό, συνέχεια υπολειτουργεί (υπεύθυνο για την αποκατάσταση της ισορροπίας του οργανισμού σε κατάσταση  ηρεμίας), η ενέργεια του οργανισμού ξοδεύεται, μέσω έκκρισης ορμονών, προξενώντας άλλοτε την αυξημένη λειτουργία οργάνων και αδένων και άλλοτε καταστολή αυτών, οδηγώντας σε απορρύθμιση της ομαλής λειτουργίας του οργανισμού.  

Έτσι, το στρες και τα στρεσογόνα γεγονότα φαίνεται να ασκούν επίδραση στο άτομο όπως: μείζονα γεγονότα ζωής (θάνατος αγαπημένου προσώπου, απώλεια σημαντικής σχέσης, απώλεια εργασίας, οικονομική ανέχεια) – γεγονότα ήσσονος σημασίας (σχολικές εξετάσεις, μια διαπροσωπική σύγκρουση) – μακροχρόνια έκθεση σε στρεσογόνες συνθήκες (επαγγελματική εξουθένωση, οικονομικά προβλήματα, τεταμένες σχέσεις, θόρυβος, μόλυνση του περιβάλλοντος, απειλή της βίας).

Βέβαια το πώς αντιλαμβάνεται το άτομο την προβληματική κατάσταση, πόσο απειλητικά την ερμηνεύει για την ευημερία του και πως θα επιλέξει να αντιδράσει και να δράσει, φαίνεται να παίζει καταλυτικό παράγοντα στη τελική επιρροή που θα ασκήσει πάνω στην υγεία του.

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΥΝΔΕΟΜΕΝΕΣ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΟΥΣΙΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΕΘΙΣΜΟΥ

by F. Halda

Οι ψυχοδραστικές ουσίες, επηρεάζουν την εγκεφαλική λειτουργία, αλλάζουν τη διάθεση ή και τη συνείδηση του ατόμου. 

Όλες προξενούν έντονη ενεργοποίηση του συστήματος ανταμοιβής του εγκεφάλου, παρακάμπτοντας τις αντίστοιχες συμπεριφορές που φυσιολογικά θα οδηγούσαν εκεί. 

Έτσι προκαλείται το αίσθημα ευχαρίστησης και το άτομο ‘φτιάχνεται’ χωρίς όμως να έχει προηγηθεί η κατάσταση ή η συμπεριφορά εκείνη που θα δικαιολογούσε αυτό το αποτέλεσμα.

Αλκοόλ, καφεΐνη, κάνναβη, παραισθησιογόνα, εισπνεόμενα, οποιοειδή, ηρεμιστικά-υπνωτικά-αγχολυτικά, διεγερτικά, καπνός και άλλες (ή άγνωστες) ουσίες (πχ. αναβολικά-στεροειδή, αντιφλεγμονώδη φάρμακα), αποτελούν τις δέκα βασικές κατηγορίες εθιστικών ουσιών.

Οι διαταραχές συνδεόμενες με τη ουσία περιλαμβάνουν:

1. Τις διαταραχές χρήσης της ουσίας: το άτομο την αποζητά έντονα, ενώ οι προσπάθειές του να τη σταματήσει αποτυχαίνουν. Σπαταλά μεγάλο μέρος του χρόνου του σχετιζόμενο με το ναρκωτικό (απόκτηση και χρήση) ή σε σοβαρότερες περιπτώσεις, η ζωή του γυρίζει γύρω απ’ αυτό. 

Η κοινωνική του ζωή διαταράσσεται, αποτυχαίνοντας την εκπλήρωση βασικών υποχρεώσεων στη δουλειά, το σχολείο, το σπίτι. Ενδέχεται επίσης, το άτομο να εμμένει στη χρήση παρά τα σωματικά και ψυχολογικά προβλήματα που του προκαλεί, ακόμα και στις περιπτώσεις που απειλείται με μη αναστρέψιμη βλάβη. 

Η επαναλαμβανόμενη χρήση οδηγεί στην ανοχή του οργανισμού στην ουσία, κατάσταση κατά την οποία, το επιθυμητό αποτέλεσμα πετυχαίνεται με όλο και αυξανόμενη ποσότητα. 

Ενώ, η στέρηση ή στερητικό σύνδρομο (ΣΣ) εκδηλώνεται, αν μειωθεί το ποσοστό της ουσίας στο αίμα ή τους ιστούς, οδηγώντας το άτομο να κάνει χρήση για ν’ ανακουφιστεί από τα δυσάρεστα σωματικά και ψυχικά συμπτώματα.

2. Τις διαταραχές προκαλούμενες από την ουσία, οι οποίες είναι η τοξίκωση, η στέρηση και οι ψυχικές διαταραχές προκαλούμενες από την ουσία.

Η τοξίκωση.  Αναφέρεται σ’ ένα αναστρέψιμο σύνδρομο που προκαλείται κατά τη διάρκεια ή αμέσως μετά τη έκχυση της ουσίας στον οργανισμό, επηρεάζοντας το κεντρικό νευρικό σύστημα, με συνέπεια αρνητικές επιδράσεις στη φυσιολογία και την ψυχολογική κατάσταση του χρήστη. 

Οι πιο συχνές αλλαγές, κατά τη φάση τοξίκωσης, περιλαμβάνουν διαταραχές της αντίληψης, της εγρήγορσης, της προσοχής, της σκέψης, της κρίσης, του κινητικού ελέγχου και της διαπροσωπικής συμπεριφοράς. Οι επιδράσεις ανάλογα μπορεί να είναι είτε βραχύχρονες ή χρόνιες.

Η στέρηση ή στερητικό σύνδρομο. Κύριο στοιχείο, η προβληματική συμπεριφορική αλλαγή και οι συνακόλουθες οργανικές και νοητικές διαταράξεις, που επέρχονται λόγω μείωσης ή διακοπής, προηγηθείσας βαριάς χρήσης. 

Το άτομο βιώνει αξιοσημείωτη αναστάτωση και δυσκολία να ανταπεξέλθει σε σημαντικούς τομείς λειτουργικότητας, σε προσωπικό και κοινωνικό επίπεδο. 

Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, οι περισσότεροι έχουν έντονη παρόρμηση να ξαναρχίσουν την ουσία, ώστε να υπάρξει ανακούφιση από τα δυσάρεστα σωματικά και ψυχικά συμπτώματα.

Οι ψυχικές διαταραχές προκαλούμενες από την ουσία, όπως διαταραχή ψύχωσης, κατάθλιψη, διπολικές διαταραχές, αγχώδεις διαταραχές, ιδεοψυχαναγκαστικές διαταραχές, διαταραχές ύπνου, σεξουαλικές δυσλειτουργίες, ντελίριο, νευρογνωσιακές διαταραχές, ανάλογα την τοξική επίδραση της ουσίας στο κεντρικό νευρικό σύστημα.

'The day after' by Edvard Munch

Διαταραχές συνδεόμενες με το αλκοόλ

Αν και αποτελεί μια νόμιμη, κοινωνικά αποδεκτή ουσία, με τη μεγαλύτερη κατανάλωση από όλες τις άλλες παγκοσμίως, καταλήγει να είναι από τις πιο επικίνδυνες. Κατασταλτικό του κεντρικού νευρικού συστήματος, μειώνει το άγχος, το πόνο, την ένταση, αλλά και τις αναστολές του ατόμου, τις γνωστικές λειτουργίες και τις κινητικές αντιδράσεις.

Η ήπια χρήση του φαίνεται να δημιουργεί ευφορία, μειωμένο άγχος, αύξηση της κοινωνικότητας.

Η κατανάλωση μεγαλύτερης ποσότητας καταλήγει στη μέθη, επιφέροντας αργές αντιδράσεις, μπερδεμένο λόγο, κακή κρίση, προβλήματα στην ικανότητα σκέψης, μνήμης, άρση των αναστολών, έντονες συναισθηματικές διακυμάνσεις.

Άτομα που κάνουν κατάχρηση αλκοόλ - χωρίς να οδηγούνται οπωσδήποτε σε κατάσταση μέθης - ενδέχεται να πίνουν προκειμένου να ανταπεξέλθουν σε συναισθηματικές δυσκολίες ή προβλήματα. 

Συχνά, ωστόσο, καταλήγουν να υποφέρουν από αγχώδεις ή καταθλιπτικές διαταραχές, εκδηλώνουν αντικοινωνική συμπεριφορά, στοιχεία από τα οποία, αρχικώς τουλάχιστον, επιζητούσαν ανακούφιση. 

Ανάμεσά τους, αναφέρονται αυξημένα ποσοστά ενδοοικογενειακών συγκρούσεων, βιαιοπραγίας και σεξουαλικών δυσλειτουργιών.

Τα διαγνωστικά κριτήρια των διαταραχών συνδεόμενων με το αλκοόλ περιλαμβάνουν ένα προβληματικό πρότυπο χρήσης αλκοόλ, που οδηγεί σε αξιοσημείωτη κλινικά, δυσλειτουργία ή βλάβη και εκδηλώνεται με δυο τουλάχιστον από τα κάτωθι συμπτώματα, μέσα σε διάστημα 12 μηνών:

Το αλκοόλ καταναλώνεται σε μεγαλύτερη ποσότητα ή για μεγαλύτερη περίοδο από την αρχική πρόθεση. 

Υπάρχει μόνιμη επιθυμία για αλκοόλ ή αποτυχημένες προσπάθειες να περιοριστεί ή να ελεγχθεί η χρήση του. 

Μεγάλο μέρος του χρόνου αφιερώνεται σε δραστηριότητες απαραίτητες για την απόκτηση – χρήση -  ανάνηψη από το αλκοόλ. 

Έντονη επιθυμία ή παρόρμηση για χρήση. 

Η επαναλαμβανόμενη χρήση καταλήγει σε αδυναμία εκπλήρωσης βασικών υποχρεώσεων στη δουλειά, στο σχολείο, στο σπίτι, ή σε σημαντικές δραστηριότητες.

Η χρήση συνεχίζεται παρά τα διαπροσωπικά ή κοινωνικά προβλήματα που προκαλούνται. Επαναλαμβανόμενη κατανάλωση σε καταστάσεις που θέτουν το άτομο σε φυσικό κίνδυνο (πχ οδήγηση). 

Η χρήση συνεχίζεται, παρά τη γνώση ότι, ένα μόνιμο ή περιστασιακό σωματικό ή ψυχολογικό πρόβλημα είναι πιθανό να έχει προκληθεί ή να έχει χειροτερέψει από το αλκοόλ.

Προκαλείται τοξίκωση, ανοχή, στερητικό σύνδρομο. 

Επιπλέον,  στις άλλες διαταραχές προκαλούμενες από το αλκοόλ περιλαμβάνονται: ψυχωτικές διαταραχές, αγχώδεις διαταραχές, καταθλιπτικές διαταραχές, διπολικές διαταραχές, διαταραχές ύπνου-αφύπνισης, σεξουαλικές δυσλειτουργίες, νευρογνωσιακές διαταραχές, ντελίριο.

Αξιοσημείωτες είναι και οι οργανικές νόσοι που προξενούνται μετά από χρόνια κατάχρηση όπως προβλήματα νευρολογικής φύσης, εγκεφαλικές βλάβες, τρομώδες παραλήρημα, πολυνευρίτιδα, κίρρωση του ήπατος, βλάβες του καρδιοκυκλοφορικού συστήματος, ανεπάρκεια της ανοσοποιητικής λειτουργίας κα.

Διαταραχές συνδεόμενες με την καφεΐνη

Πρόσφατη πρόσληψη καφεΐνης, δοσολογίας πάνω από 250mg, (αντιστοιχία περίπου 2 με 3 φλιτζάνια καφέ φίλτρου)  οδηγεί σε πέντε ή παραπάνω συμπτώματα: 

ανησυχία, νευρικότητα, υπερδιέγερση, αϋπνία, ερυθρίαση προσώπου, συχνοουρία, γαστρεντερικές ενοχλήσεις, ενώ, από 1 γραμμάριο και πάνω: μυϊκές συσπάσεις, διαταραχή στη σκέψη και στην ομιλία, ταχυκαρδία ή αρρυθμία, υπέρμετρη ενεργητικότητα, ψυχοκινητική διέγερση.

Προκαλείται τοξίκωση, ανοχή, στερητικό σύνδρομο. 

Επιπλέον, στις άλλες διαταραχές προκαλούμενες από την καφεΐνη περιλαμβάνονται οι αγχώδεις διαταραχές και οι διαταραχές ύπνου-αφύπνισης. Το ΣΣ ενδέχεται να περιλαμβάνει συμπτώματα όπως πονοκέφαλο, αίσθημα κόπωσης, δυσκολία συγκέντρωσης, δυσφορία, καταθλιπτική διάθεση ή εκνευρισμός, πόνος στους μύες.

Προϋπόθεση για τον χαρακτηρισμό της διαταραχής, οι επιπτώσεις να προκαλούν έκπτωση της προσαρμοστικής λειτουργίας του ατόμου σε  κοινωνικό, επαγγελματικό ή άλλο σημαντικό τομέα.

Η μετριοπαθής κατανάλωση καφέ, τσαγιού, σοκολάτας και ροφημάτων που περιέχουν καφεΐνη, ενδέχεται να έχουν θετική επίδραση στον οργανισμό, αυξάνοντας τα επίπεδα επαγρύπνησης, προσοχής, συλλογισμού και μνήμης. 

Ενώ, έρευνες πιθανολογούν ότι, τα αντιοξειδωτικά που περιέχονται στην καφεΐνη, συμβάλλουν στην υγεία της καρδιάς και  στη πρόληψη του καρκίνου.

Διαταραχές συνδεόμενες με την κάνναβη

Η κάνναβη, από το φυτό της οποίας, παράγεται η μαριχουάνα και η συμπυκνωμένη μορφή της το χασίς, αποτελεί ελαφρώς παραισθησιογόνα ουσία, προξενώντας συνήθως αίσθημα ευφορίας, με καταπραϋντικές αλλά και διεγερτικές ιδιότητες, (ενίοτε προκαλείται άγχος, εκνευρισμός και καχυποψία), όξυνση των αντιληπτικών ικανοτήτων της ακοής, όρασης και ‘εισροή’ ιδεών. 

Επιπλέον, αλλοίωση της αίσθησης του χρόνου, αύξηση της αρτηριακής πίεσης, του καρδιακού ρυθμού, μειωμένος χρόνος αντίδρασης, έλλειψη κινητικού συντονισμού και αύξηση της όρεξης. 

Περιέχει διπλάσιο ποσοστό καρκινογόνων ουσιών, σε σχέση με το κοινό τσιγάρο, αυξάνοντας τις πιθανότητες προσβολής από καρκίνο των πνευμόνων.

Τα διαγνωστικά κριτήρια των διαταραχών συνδεομένων με την κάνναβη περιλαμβάνουν ένα προβληματικό πρότυπο χρήσης κάνναβης που οδηγεί σε αξιοσημείωτη κλινικά, δυσλειτουργία ή βλάβη και εκδηλώνεται με δυο τουλάχιστον από τα κάτωθι συμπτώματα, μέσα σε διάστημα 12 μηνών:

Γίνεται χρήση σε μεγαλύτερη ποσότητα ή για μεγαλύτερη περίοδο από την αρχική πρόθεση. Υπάρχει μόνιμη επιθυμία για την ουσία ή αποτυχημένες προσπάθειες να περιοριστεί ή να ελεγχθεί η χρήση της. 

Μεγάλο μέρος του χρόνου αφιερώνεται σε δραστηριότητες απαραίτητες για την απόκτηση – χρήση -  ανάνηψη από τη κάνναβη. 

Έντονη επιθυμία ή παρόρμηση για χρήση. 

Η επαναλαμβανόμενη χρήση καταλήγει σε αδυναμία εκπλήρωσης βασικών υποχρεώσεων στη δουλειά, στο σχολείο, στο σπίτι, ή σε σημαντικές δραστηριότητες.

Η χρήση συνεχίζεται παρά τα διαπροσωπικά ή κοινωνικά προβλήματα που προκαλούνται. Επαναλαμβανόμενη κατανάλωση σε καταστάσεις που θέτουν το άτομο σε φυσικό κίνδυνο. Η χρήση συνεχίζεται, παρά τη γνώση ότι, ένα μόνιμο ή περιστασιακό σωματικό ή ψυχολογικό πρόβλημα είναι πιθανό να έχει προκληθεί ή να έχει χειροτερέψει από την κάνναβη.

Προκαλείται τοξίκωση, στερητικό σύνδρομο. 

Επιπλέον, στις άλλες διαταραχές προκαλούμενες από την κάνναβη περιλαμβάνονται: ψυχωτικές διαταραχές, αγχώδεις διαταραχές, διαταραχές ύπνου-αφύπνισης, ντελίριο. 

Το ΣΣ περιλαμβάνει συμπτώματα εκτός της έντονης επιθυμίας για την ουσία, εκνευρισμό, άγχος, τρόμο, προβλήματα ύπνου, ρίγη.

Διαταραχές συνδεόμενες με παραισθησιογόνα

Η φαινκυκλιδίνη ή οι ουσίες που μοιάζουν με την φαινκυκλιδίνη όπως αγγελόσκονη, PCP, κεταμίνη (αναισθητικό για ζώα), φτιάχτηκαν αρχικά ως αποσυνδετικά αναισθητικά, αλλά κατέληξαν ως ναρκωτικά του δρόμου. Έχουν αποσυνδετική δράση, παράγοντας αισθήματα αποχωρισμού μεταξύ μυαλού και σώματος.

Άλλα παραισθησιογόνα περιλαμβάνουν φαινυλαλκυλαμίνες όπως μεσκαλίνη, MDMA ή αλλιώς έκσταση, ψιλοσίνη, DMT, LSD, μαγικά μανιτάρια. 

Αλλοιώνουν κυρίως την αίσθηση και την αντίληψη δημιουργώντας ακραίες μεταβολές στη συνείδηση. 

Ενώ έχουν μικρό βαθμό εθιστικότητας, οι επιδράσεις ποικίλουν, από ήπιας μορφής αυξημένη φυσιολογική αντίληψη, έως πολύ έντονης, να προσομοιάζουν με ψυχωτικά συμπτώματα. 

Έτσι μπορεί να προκληθεί ευφορία, το άτομο να βλέπει ή ν’ ακούει τα χρώματα που αλλάζουν, ο χωροχρόνος να μεταβάλλεται, ξεχασμένες μνήμες να ανακαλούνται, να βλέπει πράγματα που δεν υπάρχουν, αλλά όλο αυτό να το βιώνει θετικά. 

Διαφορετικά υπάρχει και η αρνητική εμπειρία του χρήστη, καταθλιπτικά αισθήματα, άγχος έως πανικό και τρόμο, αίσθηση ότι τρελαίνεται, ενώ η σύγχυση που προκαλείται από τη ψευδαισθησιογόνο δράση, μπορεί να οδηγήσει σε ριψοκίνδυνη συμπεριφορά (όπως να πηδήξει από το μπαλκόνι νομίζοντας ότι θα πετάξει, να μπερδεύει το ζεστό με το κρύο).

Το έκσταση, το οποίο προξενεί ευφορία και προάγει το συναίσθημα της ομάδας (δημοφιλές στα πάρτι). Στις παρενέργειες συγκαταλέγονται, το μάγκωμα της γνάθου, προβλήματα στο ομοιοστατικό μηχανισμό του οργανισμού, καθιστώντας τους χρήστες ευάλωτους στη θερμοπληξία και την εξάντληση. Οδηγεί σε μερικό εθισμό.

Ωστόσο, το έκσταση όπως και τα χάπια του δρόμου, παρασκευάζονται από ένα ευρύ φάσμα ναρκωτικών και χημικών ουσιών, άγνωστο κάθε φορά (από κοκαΐνη και αμφεταμίνες μέχρι ποντικοφάρμακο και διαλυτικές ουσίες για γράσα), καθιστώντας τα ιδιαίτερα επικίνδυνα.

Τα διαγνωστικά κριτήρια των διαταραχών συνδεομένων με παραισθησιογόνα (φαινκυκλιδίνη και άλλα παραισθησιογόνα) περιλαμβάνουν ένα προβληματικό πρότυπο χρήσης που οδηγεί σε αξιοσημείωτη κλινικά, δυσλειτουργία ή βλάβη και εκδηλώνεται με δυο τουλάχιστον από τα κάτωθι συμπτώματα, μέσα σε διάστημα 12 μηνών:

Γίνεται χρήση σε μεγαλύτερη ποσότητα ή για μεγαλύτερη περίοδο από την αρχική πρόθεση. Υπάρχει μόνιμη επιθυμία για την ουσία ή αποτυχημένες προσπάθειες να περιοριστεί ή να ελεγχθεί η χρήση της. 

Μεγάλο μέρος του χρόνου αφιερώνεται σε δραστηριότητες απαραίτητες για την απόκτηση – χρήση -  ανάνηψη από τα παραισθησιογόνα. 

Έντονη επιθυμία ή παρόρμηση για χρήση. 

Η επαναλαμβανόμενη χρήση καταλήγει σε αδυναμία εκπλήρωσης βασικών υποχρεώσεων στη δουλειά, στο σχολείο, στο σπίτι, ή σε σημαντικές δραστηριότητες.

Η χρήση συνεχίζεται παρά τα διαπροσωπικά ή κοινωνικά προβλήματα που προκαλούνται. Επαναλαμβανόμενη κατανάλωση σε καταστάσεις που θέτουν το άτομο σε φυσικό κίνδυνο. Η χρήση συνεχίζεται, παρά τη γνώση ότι, ένα μόνιμο ή περιστασιακό σωματικό ή ψυχολογικό πρόβλημα είναι πιθανό να έχει προκληθεί ή να έχει χειροτερέψει από τα παραισθησιογόνα.

Προκαλείται ανοχή και τοξίκωση. 

Επιπλέον, στις άλλες διαταραχές προκαλούμενες από παραισθησιογόνα περιλαμβάνονται: ψυχωτικές διαταραχές, διπολικές διαταραχές, καταθλιπτικές διαταραχές, αγχώδεις διαταραχές, ντελίριο.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα παραισθησιογόνα ενδέχεται να επιφέρουν, τη διαταραχή της επίμονης παραισθησιογόνου αντίληψης, το εξέχον χαρακτηριστικό της οποίας είναι ότι, το άτομο ενώ είναι νηφάλιο, αναβιώνει τις αντιληπτικές στρεβλώσεις, κυρίως οπτικές, σαν αυτές, όταν βρισκόταν σε φάση τοξίκωσης από τα παραισθησιογόνα, οι οποίες περιλαμβάνουν, γεωμετρικές παραισθήσεις, αλλοιωμένη αντίληψη της κίνησης στο περιφερειακό οπτικό πεδίο, εκρήξεις χρωμάτων, έντονα χρώματα, σειρά εικόνων από κινούμενα αντικείμενα, θετικά μετεικάσματα, φωτοστέφανο γύρω από αντικείμενα, μακροψία (αύξηση μεγέθους και απόστασης των αντικειμένων) ή μικροψία (μείωση μεγέθους).

Η διάρκεια τους ενδέχεται να είναι επεισοδιακή ή σχεδόν συνεχής, να εμφανίζεται για εβδομάδες, μήνες ή χρόνια, προκαλώντας αξιοσημείωτη δυσλειτουργία ή βλάβη σε κοινωνικό, επαγγελματικό ή άλλο σημαντικό τομέα της καθημερινότητας. 

Διαταραχές συνδεόμενες με εισπνεόμενα

Εισπνεόμενες ουσίες με βάση τους πτητικούς υδρογονάνθρακες ή άλλα πτητικά συστατικά, οι οποίοι λόγω της μοριακής τους ένωσης, εύκολα εξατμίζονται ή εξαχνώνονται σε θερμοκρασία δωματίου. 

Αυτά τα τοξικά αέρια προέρχονται συνήθως από κόλλα, χρώματα, διαλυτικά, βενζίνη, προπάνιο.

Τα διαγνωστικά κριτήρια των διαταραχών συνδεομένων με εισπνεόμενα περιλαμβάνουν ένα προβληματικό πρότυπο χρήσης που οδηγεί σε αξιοσημείωτη κλινικά, δυσλειτουργία ή βλάβη και εκδηλώνεται με δυο τουλάχιστον από τα κάτωθι συμπτώματα, μέσα σε διάστημα 12 μηνών:

Γίνεται χρήση σε μεγαλύτερη ποσότητα ή για μεγαλύτερη περίοδο από την αρχική πρόθεση. Υπάρχει μόνιμη επιθυμία για την ουσία ή αποτυχημένες προσπάθειες να περιοριστεί ή να ελεγχθεί η χρήση της. 

Μεγάλο μέρος του χρόνου αφιερώνεται σε δραστηριότητες απαραίτητες για την απόκτηση – χρήση -  ανάνηψη από τα εισπνεόμενα. 

Έντονη επιθυμία ή παρόρμηση για χρήση. 

Αδυναμία να εκτελεστούν τυπικές ευθύνες στη δουλειά, στο σχολείο, συχνές απουσίες. Συνέχιση της χρήσης ακόμα κι αν προκαλούνται έντονες διαφωνίες με την οικογένεια ή τους φίλους και άλλα κοινωνικά ή διαπροσωπικά προβλήματα. 

Περιορισμένη οικογενειακή επαφή, πτώση της απόδοσης σε σημαντικούς τομείς ή άλλες δραστηριότητες (χόμπι, αθλητικές δραστηριότητες). 

Χρήση των εισπνεόμενων κατά την οδήγηση ή τη λειτουργία επικίνδυνου εξοπλισμού.

Προκαλούν ανοχή και τοξίκωση. 

Επιπλέον, στις άλλες διαταραχές προκαλούμενες από τα εισπνεόμενα περικλείονται: ψυχωτικές διαταραχές, καταθλιπτικές διαταραχές, αγχώδεις διαταραχές, νευρογνωσιακές διαταραχές, ντελίριο.

Το ότι αποτελούν φτηνά και εύκολα προσβάσιμα ναρκωτικά, ακόμα κι από παιδιά, τα καθιστούν ιδιαιτέρως επικίνδυνα, λόγω της έντονης νευροτοξικότητας τους. 

Επιφέρουν συμπτώματα μέθης, ωστόσο η υπερδοσολογία είναι εξαιρετικά απειλητική για τη ζωή του χρήστη, ενώ η συνεχιζόμενη χρήση ενδέχεται να προκαλέσει μόνιμη εγκεφαλική βλάβη.

Διαταραχές συνδεόμενες με οπιούχα

Γνωστά ως ναρκωτικά προερχόμενα από το όπιο με κύριες ιδιότητες την ανακούφιση από το άγχος, το πόνο, τη δημιουργία μιας αίσθησης χαλάρωσης, απόλαυσης, επίσης, ζάλης και λήθαργου, καθώς επενεργούν σαν τεχνητές ενδορφίνες σε νευρώνες του εγκεφάλου.

Τα διαγνωστικά κριτήρια των διαταραχών συνδεομένων με οπιούχα, περιλαμβάνουν ένα προβληματικό πρότυπο χρήσης που οδηγεί σε αξιοσημείωτη κλινικά, δυσλειτουργία ή βλάβη και εκδηλώνεται με δυο τουλάχιστον από τα κάτωθι συμπτώματα, μέσα σε διάστημα 12 μηνών:

Γίνεται χρήση σε μεγαλύτερη ποσότητα ή για μεγαλύτερη περίοδο από την αρχική πρόθεση. Υπάρχει μόνιμη επιθυμία για την ουσία ή αποτυχημένες προσπάθειες να περιοριστεί ή να ελεγχθεί η χρήση της. 

Μεγάλο μέρος του χρόνου αφιερώνεται σε δραστηριότητες απαραίτητες για την απόκτηση – χρήση - ανάνηψη από τα ναρκωτικά. 

Έντονη επιθυμία ή παρόρμηση για χρήση. 

Η επαναλαμβανόμενη χρήση καταλήγει σε αδυναμία εκπλήρωσης βασικών υποχρεώσεων στη δουλειά, στο σχολείο, στο σπίτι, ή σε σημαντικές δραστηριότητες.

Η χρήση συνεχίζεται παρά τα διαπροσωπικά ή κοινωνικά προβλήματα που προκαλούνται. Επαναλαμβανόμενη κατανάλωση σε καταστάσεις που θέτουν το άτομο σε φυσικό κίνδυνο. Η χρήση συνεχίζεται, παρά τη γνώση ότι, ένα μόνιμο ή περιστασιακό σωματικό ή ψυχολογικό πρόβλημα είναι πιθανό να έχει προκληθεί ή να έχει χειροτερέψει από τα ναρκωτικά.

Προκαλείται ανοχή, τοξίκωση, στερητικό σύνδρομο. 

Επιπλέον, στις άλλες διαταραχές προκαλούμενες από τα οπιούχα περιλαμβάνονται: καταθλιπτικές διαταραχές, αγχώδεις διαταραχές, διαταραχές ύπνου-αφύπνισης, σεξουαλικές δυσλειτουργίες, ντελίριο.

Ηρωίνη, ιδιαίτερα εθιστικό ναρκωτικό, προξενεί εύκολα ανοχή στον οργανισμό, ενώ το ΣΣ που το συνοδεύει χαρακτηρίζεται από τα πιο επώδυνα, μεταξύ των ουσιών. 

Εκτός από την καταστολή του κεντρικού νευρικού συστήματος, επιφέρει επιβράδυνση της καρδιοαναπνευστικής λειτουργίας ακόμα και σε βαθμό άπνοιας, με δυνητικά θανατηφόρες συνέπειες. 

Η έντονη σωματική και ψυχολογική εξάρτηση, από τη μια καταστρέφουν τα κίνητρα του χρήστη για οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα στη ζωή του, εκτός της αναζήτησης της ουσίας, ενώ από την άλλη, αυξάνουν την πιθανότητα για παραβατικότητα, προκειμένου να εξασφαλιστούν τα χρήματα για τη δόση. 

Οι κίνδυνοι είναι συχνοί είτε από υπερβολική δόση, είτε από νοθευμένη ουσία.

Ειδικά αυτό το ναρκωτικό έχει ταυτιστεί με τον ίδιο το θάνατο, αφού μετά από μακρόχρονη χρήση, επιφέρει πολλαπλές και σοβαρές βλάβες στη λειτουργία του οργανισμού, εξασθένιση του ανοσοποιητικού συστήματος και ευπάθεια σ’ όλες τις λοιμώδεις νόσους, προβλήματα με τη καρδιά, τους πνεύμονες, το συκώτι, φλεβικές θρομβώσεις, ορμονικές διαταραχές, επικίνδυνα δερματικά αποστήματα, σεξουαλική ανικανότητα και τις ανωτέρω ψυχικές διαταραχές.

Αν και η χρήση της στατιστικώς κινείται σε χαμηλότερα επίπεδα, εν σχέσει με την ηρωίνη, ωστόσο με παρόμοιες επιδράσεις είναι η μορφίνη, η οποία χρησιμοποιείται ιατρικώς ως ισχυρό παυσίπονο, αναισθητικό και αντιβηχικό.

Ηπιότερη η κωδεΐνη, μετρίου βαθμού αναλγητικό και αντιβηχικό, προσομοιάζει στις συνέπειες με την μορφίνη.

Η μεθαδόνη, με συγγενείς ιδιότητες της μορφίνης, χρησιμοποιείται, στη κατάλληλη δοσολογία για το άτομο, σε προγράμματα απεξάρτησης από οπιοειδή. 

Ενδέχεται να αποτελέσει βοήθεια με την προϋπόθεση ότι, η χρήση της είναι προσωρινή και συνδυαστική με άλλες μεθόδους θεραπείας. 

Οι τρεις τελευταίες ουσίες μαζί με άλλα οπιοειδή φάρμακα που αποτελούν συνθετικά παράγωγά τους, χορηγούνται κατόπιν ιατρικής παρακολούθησης, διαφορετικά δεν αποτελούν παρά μόνο επικίνδυνα ναρκωτικά.

Διαταραχές συνδεόμενες με ηρεμιστικά, υπνωτικά, αγχολυτικά

Τα ηρεμιστικά, της ομάδας των βαρβιτουρικών αποτελούν μια ομάδα φαρμάκων που συνταγογραφούνται κυρίως για προβλήματα ύπνου, αφού ανακουφίζουν την εσωτερική ένταση, προκαλώντας χαλάρωση και υπνηλία. Επίσης τα ηρεμιστικά, της ομάδας των βενζοδιαζεπινών, συνταγογραφούνται για τη θεραπεία του άγχους, και την αϋπνία.

Τα διαγνωστικά κριτήρια των διαταραχών συνδεομένων με ηρεμιστικά, υπνωτικά, αγχολυτικά περιλαμβάνουν ένα προβληματικό πρότυπο χρήσης που οδηγεί σε αξιοσημείωτη κλινικά, δυσλειτουργία ή βλάβη και εκδηλώνεται με δυο τουλάχιστον από τα κάτωθι συμπτώματα, μέσα σε διάστημα 12 μηνών:

Γίνεται χρήση σε μεγαλύτερη ποσότητα ή για μεγαλύτερη περίοδο από την αρχική πρόθεση. Υπάρχει μόνιμη επιθυμία για την ουσία ή αποτυχημένες προσπάθειες να περιοριστεί ή να ελεγχθεί η χρήση της. 

Μεγάλο μέρος του χρόνου αφιερώνεται σε δραστηριότητες απαραίτητες για την απόκτηση – χρήση -  ανάνηψη από τις ουσίες. 

Το αίσθημα της λαχτάρας γι’ αυτή την ομάδα φαρμάκων αποτελεί τυπικό χαρακτηριστικό της διαταραχής. 

Συχνές απουσίες στη δουλειά ή το σχολείο, φτωχή απόδοση, αποβολές ή κατάσταση διαθεσιμότητας, παραμέληση των παιδιών, των εργασιών στο σπίτι. 

Συνέχιση της χρήσης ακόμα κι αν προκαλούνται έντονες διαφωνίες με τον σύντροφο. Περιορισμένη επικοινωνία με την οικογένεια ή φίλους, αποφυγή της δουλειάς ή του σχολείου, διακοπή δραστηριοτήτων όπως χόμπι, παιχνίδια, αθλητικές δραστηριότητες. Οδήγηση ή λειτουργία μηχανήματος υπό την επήρεια των ουσιών.

Προκαλούν ανοχή, τοξίκωση και στέρηση. 

Επιπλέον, στις άλλες διαταραχές προκαλούμενες από τα ηρεμιστικά, υπνωτικά, αγχολυτικά περιλαμβάνονται ψυχωτικές διαταραχές, διπολικές, καταθλιπτικές, αγχώδεις διαταραχές, διαταραχές ύπνου-αφύπνισης, σεξουαλικές δυσλειτουργίες, νευρογνωσιακές διαταραχές, ντελίριο.

Λόγω της έντονης σωματικής και ψυχολογικής εξάρτησης, χορηγούνται πάντα με ιατρική παρακολούθηση. Ο συνδυασμός με αλκοόλ, καθιστά τη δράση τους επικίνδυνη και δυνητικά θανατηφόρα.

Διαταραχές συνδεόμενες με διεγερτικά

Οι διεγερτικές ουσίες τύπου αμφεταμινών, κοκαΐνης ή άλλων διεγερτικών, οι οποίες αυξάνουν τη δραστηριότητα ορισμένων νευροδιαβιβαστών (ντομαμίνη, νορεπινεφρίνη, σεροτονίνη), διεγείρουν το κεντρικό νευρικό σύστημα, οδηγώντας σε αυξημένα επίπεδα ενεργητικότητας του οργανισμού.

Τα διαγνωστικά κριτήρια των διαταραχών συνδεομένων με τα διεγερτικά, περιλαμβάνουν ένα προβληματικό πρότυπο χρήσης που οδηγεί σε αξιοσημείωτη κλινικά, δυσλειτουργία ή βλάβη και εκδηλώνεται με δυο τουλάχιστον από τα κάτωθι συμπτώματα, μέσα σε διάστημα 12 μηνών:

Γίνεται χρήση σε μεγαλύτερη ποσότητα ή για μεγαλύτερη περίοδο από την αρχική πρόθεση. Υπάρχει μόνιμη επιθυμία για την ουσία ή αποτυχημένες προσπάθειες να περιοριστεί ή να ελεγχθεί η χρήση της. 

Μεγάλο μέρος του χρόνου αφιερώνεται σε δραστηριότητες απαραίτητες για την απόκτηση – χρήση - ανάνηψη από τα διεγερτικά. 

Έντονη επιθυμία ή παρόρμηση για χρήση. Η επαναλαμβανόμενη χρήση καταλήγει σε αδυναμία εκπλήρωσης βασικών υποχρεώσεων στη δουλειά, στο σχολείο, στο σπίτι, ή σε σημαντικές δραστηριότητες.

Η χρήση συνεχίζεται παρά τα διαπροσωπικά ή κοινωνικά προβλήματα που προκαλούνται. Επαναλαμβανόμενη κατανάλωση σε καταστάσεις που θέτουν το άτομο σε φυσικό κίνδυνο. Η χρήση συνεχίζεται, παρά τη γνώση ότι, ένα μόνιμο ή περιστασιακό σωματικό ή ψυχολογικό πρόβλημα είναι πιθανό να έχει προκληθεί ή να έχει χειροτερέψει από τα διεγερτικά.

Προκαλούν ανοχή, τοξίκωση και στέρηση. 

Επιπλέον, στις άλλες διαταραχές προκαλούμενες από τα διεγερτικά εντάσσονται οι: ψυχωτικές διαταραχές, διπολικές, καταθλιπτικές, αγχώδεις διαταραχές, ιδεοψυχαναγκαστικές διαταραχές, ύπνου-αφύπνισης, σεξουαλικές δυσλειτουργίες, νευρογνωσιακές διαταραχές.

Η κοκαΐνη μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα προξενεί διέγερση, ευφορία, αυξημένη αυτοεκτίμηση, ομιλητικότητα (δημοφιλής ως ναρκωτικό των πάρτι). Ωστόσο, αμέσως μετά την άμεση επίδραση ακολουθεί νευρικότητα, ανησυχία, κατάθλιψη. 

Ο εθισμός και η ανοχή είναι άμεση. 

Σοβαρός ο κίνδυνος για καρδιακή ανακοπή. 

Στα ψυχικά συμπτώματα αναφέρονται, επιθετική συμπεριφορά, πανικός, ψύχωση και βαριά κατάθλιψη. 

Παρόμοια αντίδραση έχει και το κρακ, παράγωγο της κοκαΐνης. 

Προξενεί έντονο εθισμό, ενώ υψηλές δόσεις μπορεί να δημιουργήσουν άγχος, επιθετικότητα, σύγχυση, μείωση της κριτικής ικανότητας και του μυϊκού συντονισμού, επιληπτικές κρίσεις, καρδιοαναπνευστική ανακοπή, ψύχωση. 

Στο ΣΣ περιλαμβάνονται έντονα καταθλιπτικά επεισόδια και ανησυχία, εξάντληση, υπνηλία, πλήξη, απάθεια, άγχος και φυσικά έντονη επιθυμία για την ουσία. 

Οι αμφεταμίνες ή speed (όπως η μεθεδρίνη, δεξεδρίνη) εκτός του ότι προξενούν αυξημένη ενεργητικότητα, βελτιώνουν το κινητικό συντονισμό, μειώνουν την όρεξη για φαγητό και την επιθυμία για ύπνο.

Η κατάχρηση και η μακρόχρονη χρήση προξενούν φλεγμονές στον εγκέφαλο και εκφυλιστικές διαταραχές (νόσο του Parkinson για παράδειγμα), σε μεγαλύτερη έκταση από αυτές που προκαλούν η κοκαΐνη, η ηρωίνη ή το αλκοόλ, ενώ οι μεγάλες δόσεις ενδέχεται να οδηγήσουν σε μανία, παράνοια και καταδιωκτικό σύνδρομο. 

Το ΣΣ προσομοιάζει με αυτό της κοκαΐνης.

 Διαταραχές συνδεόμενες με τον καπνό

Οι διαταραχές συνδεόμενες με τον καπνό είναι συχνές ανάμεσα στους καθημερινούς καπνιστές τσιγάρων ή άκαπνων τσιγάρων. Η νικοτίνη που περιέχεται στον καπνό, φαίνεται να επηρεάζει στη δημιουργία μιας ευχάριστης διάθεσης, μειώνοντας το προσωπικό και το κοινωνικό άγχος.

Τα διαγνωστικά κριτήρια των διαταραχών συνδεομένων με τον καπνό, περιλαμβάνουν ένα προβληματικό πρότυπο χρήσης που οδηγεί σε αξιοσημείωτη κλινικά, δυσλειτουργία ή βλάβη και εκδηλώνεται με δυο τουλάχιστον από τα κάτωθι συμπτώματα, μέσα σε διάστημα 12 μηνών:

Γίνεται χρήση σε μεγαλύτερη ποσότητα ή για μεγαλύτερη περίοδο από την αρχική πρόθεση. Υπάρχει μόνιμη επιθυμία για τσιγάρο ή αποτυχημένες προσπάθειες να περιοριστεί ή να ελεγχθεί η χρήση του. 

Μεγάλο μέρος του χρόνου αφιερώνεται σε δραστηριότητες απαραίτητες για την απόκτηση και χρήση καπνού (δεν συμβαίνει συχνά). 

Έντονη επιθυμία ή παρόρμηση για κάπνισμα. 

Η επαναλαμβανόμενη χρήση καταλήγει σε αδυναμία εκπλήρωσης βασικών υποχρεώσεων, παρεμβαίνοντας σαν συνήθεια, στη δουλειά, στο σχολείο, στο σπίτι, ή σε προσωπικές δραστηριότητες (σπάνια συμβαίνει). 

Ή ο καπνιστής αφήνει σημαντικές δραστηριότητες, όταν αυτές περιλαμβάνονται σε χώρους που δεν επιτρέπεται το κάπνισμα.

Η χρήση συνεχίζεται παρά τα διαπροσωπικά ή κοινωνικά προβλήματα που προκαλούνται όπως λογομαχίες για το κάπνισμα ή αποφυγή κοινωνικών συνευρέσεων λόγω αποδοκιμασίας του καπνίσματος. 

Επαναλαμβανόμενη κατανάλωση σε καταστάσεις που θέτουν το άτομο σε φυσικό κίνδυνο, όπως κάπνισμα στο κρεβάτι. 

Η χρήση συνεχίζεται, παρά τη γνώση ότι, ένα μόνιμο ή περιστασιακό σωματικό ή ψυχολογικό πρόβλημα είναι πιθανό να έχει προκληθεί ή να έχει χειροτερέψει από τον καπνό.

Προκαλείται ανοχή και στέρηση. 

Επιπλέον, στις άλλες διαταραχές προκαλούμενες από τον καπνό  περιλαμβάνονται οι διαταραχές ύπνου.

Η νικοτίνη αποτελεί μια έντονα εθιστική ουσία, ενώ μαζί με τα χημικά που περιέχονται στον καπνό, την καθιστούν τη πιο θανατηφόρα ουσία για καρκίνο του πνεύμονα, χρόνιες πνευμονοπάθειες και καρδιοκυκλοφοριακές νόσους. 

Το ΣΣ περιλαμβάνει, έντονη επιθυμία για κάπνισμα, εκνευρισμό, δυσκολίες στη συγκέντρωση,  διαταραχές ύπνου, μειωμένο μεταβολισμό (εξ’ ου και η αύξηση βάρους).

Στις διαταραχές συνδεόμενες με άλλη ουσία (ή άγνωστη) τα διαγνωστικά κριτήρια περιλαμβάνουν το ίδιο προβληματικό πρότυπο χρήσης, όπως καταγράφηκε στις ανωτέρω ουσίες. 

Περιλαμβάνονται: αναβολικά στεροειδή, μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα, κορτιζόνη, αντιπαρκινσονικά φάρμακα, αντιϊσταμινικά, υποξείδιο του αζώτου (αέριο του γέλιου) κ.α. Ενώ, ανάλογα την ουσία προκαλείται τοξίκωση, στέρηση ή άλλες διαταραχές προκαλούμενες από την ουσία, ένα μεγάλο εύρος ψυχικών διαταραχών.

Λίγα λόγια για τη χρήση αναβολικών-στεροειδών (συνθετική τεστοστερόνη): διάσημα σε αθλητικά κυκλώματα, αυξάνουν την μυϊκή μάζα, προξενώντας μια έντονα μυώδη εμφάνιση, ή επιτρέπουν την επίτευξη απαιτητικών αθλητικών στόχων.

Στις παρενέργειες αναφέρονται: ακμή, επιθετικότητα, αυξημένη σεξουαλική διάθεση. 

Ενώ μετά από μακρόχρονη χρήση ή κατάχρηση, προκαλούνται ενδοκρινικές διαταραχές όπως αύξηση των επιπέδων της χοληστερίνης, ανικανότητα, στειρότητα, γυναικομαστία, υπερτροφία προστάτη, ανάπτυξη αντρικών χαρακτηριστικών στις γυναίκες, σοβαρές καρδιαγγειακές και ηπατικές βλάβες αλλά και ψυχικές επιπτώσεις όπως ανησυχία, κατάθλιψη, προβλήματα συγκέντρωσης, ευερεθιστικότητα, βίαιη συμπεριφορά, αυτοκτονικές τάσεις, παράνοια.

Διαταραχή χαρτοπαιξίας

Στις διαταραχές εθισμού μη συνδεόμενες με ουσίες ανήκει η διαταραχή χαρτοπαιξίας, η οποία φαίνεται πια ότι, κινείται στο ίδιο μοτίβο, τόσο από άποψη ενεργοποίησης του συστήματος ανταμοιβής, όσο και συμπεριφορικών συμπτωμάτων, ικανά να συγκριθούν με αυτά που παράγονται από τις διαταραχές χρήσης ουσιών.

Η διαταραχή χαρτοπαιξίας χαρακτηρίζεται από ένα προβληματικό πρότυπο συμπεριφοράς, επίμονη και επαναλαμβανόμενη ενασχόληση με την χαρτοπαιξία που καταλήγει σε αξιοσημείωτη δυσλειτουργία και αναστάτωση. 

Περιλαμβάνονται τουλάχιστον τέσσερα από τα παρακάτω συμπτώματα, σε διάστημα ενός έτους:

Ανάγκη για χαρτοπαιξία με αυξανόμενα χρηματικά ποσά, ώστε να επιτυγχάνεται η αναζητούμενη συγκίνηση.

Ανησυχία ή εκνευρισμός όταν γίνεται προσπάθεια μείωσης ή διακοπής του τζόγου.

Έχουν προηγηθεί αποτυχημένες προσπάθειες ελέγχου ή διακοπής της συνήθειας.

Η σκέψη γυρίζει συνεχώς σε θέματα που αφορούν τη χαρτοπαιξία.

Καταφυγή στο τζόγο ως μέσο συναισθηματικής καταπράϋνσης, όταν αισθάνεται αβοήθητος, ένοχος, αγχωμένος, καταθλιμμένος.

Αφού χάσει, επιστρέφει την άλλη μέρα με σκοπό να ρεφάρει.

Ψεύδεται για το μέγεθος του προβλήματος.

Ρισκάρει ή έχει χάσει μια σημαντική σχέση, δουλειά, επαγγελματική ή εκπαιδευτική ευκαιρία, εξαιτίας της χαρτοπαιξίας.

Στρέφεται σε άλλους για χρηματική τροφοδότηση, ώστε να ανακουφιστεί από τη δεινή οικονομική κατάσταση που έχει υπεισέλθει λόγω της χαρτοπαιξίας.

Διορατικότητα

... Σκέψου όμως καλά

τους θησαυρούς σου που θα δώσεις..
δεν είναι όλα τα μέτωπα φτιαγμένα για κορώνες
κι ούτε κάθε άνθρωπος να μένει σε παλάτι..

Μ. Α. Φραγκούλης