ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΣΩΜΑΤΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ / ΨΥΧΟΣΩΜΑΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ

by F. Halda

Στη διαταραχή σωματοποιητικού συμπτώματος περιλαμβάνονται σωματικά συμπτώματα, ελλείψει όμως οργανικής βλάβης. Αν και η ενόχληση είναι υποκειμενική, δεν σημαίνει ότι είναι προσποιητή, αφού το άτομο την αισθάνεται πραγματικά. 

Υποφέρει από ένα ή περισσότερα χρόνια σωματικά συμπτώματα, φορές με κυρίαρχο πόνο, σε διάφορα σημεία του σώματος, όπως γαστρεντερικά προβλήματα, σεξουαλικά συμπτώματα, ψευδονευρολογικά συμπτώματα (μιμούνται νευρολογικές διαταραχές), χωρίς ιατρική εξήγηση. 

Δυσλειτουργεί στη καθημερινότητά του, εξαιτίας των αρνητικών σκέψεων, συναισθημάτων και συμπεριφορών στα οποία αναλώνει σημαντικό χρόνο και ενέργεια. Συνοδά συμπτώματα, το άγχος και η κατάθλιψη.

Στη διαταραχή μετατροπής ή διαταραχή λειτουργικών νευρολογικών συμπτωμάτων υπάρχει φαινομενική απώλεια ή βλάβη μιας κινητικής ή αισθητηριακής λειτουργίας, όπως επιληψία, παράλυση, τύφλωση, κώφωση κοκ. χωρίς όμως την ύπαρξη νευρολογικού προβλήματος.

Στην διαταραχή άγχους ασθένειας (υποχονδρίαση), ο πάσχων υποφέρει από έντονο και επίμονο φόβο, μιας απειλητικής για τη ζωή του, αρρώστιας. Ασχολείται συνεχώς με τις σωματικές του ενδείξεις και λειτουργίες και τις παρερμηνεύει. 

Ακόμα κι αν ο γιατρός τον διαβεβαιώνει ότι δεν υπάρχει οργανικό πρόβλημα, αδυνατεί να πειστεί. 

Υπάρχει ο τύπος ασθενούς που πολύ συχνά αναζητά ιατρική φροντίδα κι αυτός που σπάνια το κάνει, εξαιτίας του φόβου του.

Στις επίπλαστες διαταραχές υπάρχει η προσποίηση ασθένειας, οργανικής ή ψυχολογικής, με σκοπό κάποιο κέρδος για το άτομο, υλικό (οικονομικό όφελος) ή ψυχολογικό (αποφυγή ευθυνών, κάλυψη άλλων αναγκών κτλ.)

Ψυχολογικοί παράγοντες που επιδρούν σε άλλες ιατρικές καταστάσεις*. Το άτομο αρχικώς πάσχει από ένα ιατρικό σύμπτωμα ή κατάσταση (άσθμα, διαβήτης, καρκίνος, λειτουργικά σύνδρομα, ιδιοπαθή ιατρικά συμπτώματα), που επιδεινώνεται από ψυχολογικούς παράγοντες όπως, ψυχολογική αγωνία, προβληματικά πρότυπα ενδοπροσωπικής ή διαπροσωπικής αλληλεπίδρασης ή συμπεριφορικούς παράγοντες, δυσπροσαρμοστικές συμπεριφορές υγείας όπως, άρνηση του ιατρικού προβλήματος ή ελλιπής συμμόρφωση με τις ιατρικές οδηγίες. 

Η δυσμενής επίδραση μπορεί να είναι από ήπια έως πολύ σοβαρή, δυνητικά απειλητική για τη υγεία ή τη ζωή του πάσχοντος.

*Σημείωση: πέραν του DSM, στην ιατρική αναφέρονται και ως ψυχοσωματικές διαταραχές. Αντίθετα με τις υπόλοιπες διαταραχές σωματοποιητικού συμπτώματος, όπου δεν υπάρχει οργανικό πρόβλημα, εδώ υφίσταται.

Ήδη, ο τομέας της ψυχονευροανοσολογίας εξετάζει την αλληλοσυσχέτιση σωματικών και συναισθηματικών παραγόντων. Πως δηλαδή, το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (ΚΝΣ), το Αυτόνομο Νευρικό Σύστημα (ΑΝΣ), το ενδοκρινικό, το ανοσοποιητικό σύστημα, καθώς και η ψυχολογία του ατόμου - ο τρόπος που σκέφτεται, αισθάνεται και συμπεριφέρεται κάτω από ψυχοπιεστικές καταστάσεις- αλληλοεπηρεάζονται. 

Όλο και περισσότερα ερευνητικά δεδομένα, δείχνουν ότι πλήθος οργανικών ασθενειών έχουν ψυχολογική αιτιολογία ή επιρροή.

Όταν η πλευρά του ΑΝΣ, το συμπαθητικό σύστημα, συνέχεια υπερλειτουργεί, (υπεύθυνο για την ενεργοποίηση του οργανισμού) ενώ η άλλη πλευρά του, το παρασυμπαθητικό, συνέχεια υπολειτουργεί (υπεύθυνο για την αποκατάσταση της ισορροπίας του οργανισμού σε κατάσταση  ηρεμίας), η ενέργεια του οργανισμού ξοδεύεται, μέσω έκκρισης ορμονών, προξενώντας άλλοτε την αυξημένη λειτουργία οργάνων και αδένων και άλλοτε καταστολή αυτών, οδηγώντας σε απορρύθμιση της ομαλής λειτουργίας του οργανισμού.  

Έτσι, το στρες και τα στρεσογόνα γεγονότα φαίνεται να ασκούν επίδραση στο άτομο όπως: μείζονα γεγονότα ζωής (θάνατος αγαπημένου προσώπου, απώλεια σημαντικής σχέσης, απώλεια εργασίας, οικονομική ανέχεια) – γεγονότα ήσσονος σημασίας (σχολικές εξετάσεις, μια διαπροσωπική σύγκρουση) – μακροχρόνια έκθεση σε στρεσογόνες συνθήκες (επαγγελματική εξουθένωση, οικονομικά προβλήματα, τεταμένες σχέσεις, θόρυβος, μόλυνση του περιβάλλοντος, απειλή της βίας).

Βέβαια το πώς αντιλαμβάνεται το άτομο την προβληματική κατάσταση, πόσο απειλητικά την ερμηνεύει για την ευημερία του και πως θα επιλέξει να αντιδράσει και να δράσει, φαίνεται να παίζει καταλυτικό παράγοντα στη τελική επιρροή που θα ασκήσει πάνω στην υγεία του.